
Sadou ศิลปะการชงชาอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ถือเป็นศิลปะชั้นสูงที่ทรงคุณค่าของคนญี่ปุ่น และยังหยั่งรากฝังลึกลงในวิถีชีวิตและวัฒนธรรมที่แฝงไปด้วยปรัชญาคำสอนในการดำเนินชีวิต ที่ไม่ใช้แค่การชงชาเพื่อดื่มเพียงอย่างเดียว แต่ผู้ชงยังต้องมีสุนทรียภาพทั้ง 5 อย่าง คือ รูป, รส, กลิ่น, เสียง และจิตใจ ที่ถือว่าเป็นเสน่ห์อันน่าหลงใหลของพิธีการชงชาที่ผู้คนทั่วโลกอย่างลองเข้าไปสัมผัสและดื่มด่ำกับบรรยากาศเหล่านี้สักครั้ง
สวัสดีค่ะ ทุกคนคงเคยได้ยินหรือได้เห็นพิธีการชงชาแบบญี่ปุ่นกันมามากมายทั้งในสารคดี ในภาพยนต์ หรืแม้แต่ในการ์ตูนของญี่ปุ่นบางเรื่องเราก็มีได้ชมกันมาบ้าง แต่ต้นกำเนินของพิธีนี้เป็นมาอย่างไรกันล่ะ ใครเป็นผู้คิดค้นเป็นคนแรก แล้วทำไมพิธีชงชาของญี่ปุ่นถึงได้มีเสน่ห์มากมายขนาดนี้กันนะ วันนี้ฟ้าจะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับ Sadou กันค่ะ

ต้นกำเนิดของพิธี Sadou เริ่มต้นขึ้นเมื่อประมาณ 700 ปีก่อน ได้มีพระสงฆ์นามว่า เอชู เดินทางกลับมาจากประเทศจีน โดยในขณะนั้นภายในประเทศญี่ปุ่นชาเขียวยังไม่เป็นที่นิยมมากนัก จะมีเพียงเหล่าพระสงฆ์เท่านั้นที่ดื่ม ต่อมาพระสงฆ์ เอชู ได้มีโอกาสชงชาเขียวถวายแก่องค์จักรพรรดิ หลังองค์จักรพรรดิได้ดื่มก็รู้สึกพอประทัย จนต่อมาได้มีรับสั่งให้มีการเพาะพันธ์ุชาภายในภูมิภาคคิงกิทางตะวันตกของประเทศญี่ปุ่น และเริ่มแจกจ่ายให้เหล่าบรรดาขุนนางได้ลองดื่ม ก่อนจะแพร่ไปยังกลุ่มชาวบ้าน จนชากลายเป็นเครื่องดื่มยอดนิยมภายในประเทศญี่ปุ่นในช่วงศตวรรษที่ 12 ภายหลังพิธีการชงชาที่นำมาจากประเทศจีนก็ได้ถูกพัฒนาภายใต้อิทธิพลของพุทธศาสนานิกายเซ็น โดยใช้แนวคิด ความงามในความเรียบง่ายและความสงบ เพื่อทำให้วิญญาณบริสุทธิ์และเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติ การชงชาแบบญี่ปุ่นจึงเป็นพิธีกรรมที่เป็นเอกลักษณ์ ทรงคุณค่าฝั่งรากลึกมานานนับร้อยปี
ภายในห้องที่ใช้ประกอบพิธีชงชานั้น อุปกรณ์เครื่องใช้ในการชงชา หรือแม้แต่เครื่องประดับบริเวณพิธี เช่น ภาพแขวนหรือการจัดดอกไม้ สถาปัตยกรรมญี่ปุ่น การจัดสวน เครื่องปั้นดินเผาเซรามิก สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนได้รับอิทธิพลมาจากพิธีชงชา ที่สื่อถึงความเรียบง่าย อันเป็นหัวใจของ “wabi-cha” วิถีแห่งความสงบเรียบง่ายแห่งชา
อุปกรณ์ในพิธีชงชา
- ผ้า 2 ชั้น ไว้คลุม และทำความสะอาดอุปกรณ์
- กระดาษไคชิ กระดาษญี่ปุ่นไว้รองขนมหวาน
- นัทสึเมะ โถใส่ผงชามัตฉะ
- ชะอิเระ โถใส่ชา ทำมาจากเซรามิก
- ชะฉะคุ ช้อนตักชา โดยทั่วไปทำจากไม้ไผ่ มีลักษณะยาว ปลายแหลมเล็ก
- ชะเซน อุปกรณ์ที่คนชาให้เข้ากัน โดยการเติมน้ำร้อนลงในถ้วยชา แล้วใช้ชะเซนคนลงตรงกลางถ้วยให้ผงชาละลายจนทั่ว
- ชะคิง ผ้าที่ทำจากป่าน สำหรับเช็ดทำความสะอาดถ้วยชา
- ชะวัง ถ้วยชาที่มีรูปร่างขนาดใหญ่ แตกต่างขึ้นอยู่กับฤดูและพิธี
- ฮิชะคุ อุปกรณ์ไว้ตักน้ำชงชา ในฤดูร้อนจะมีขนาดเล็ก ในฤดูหนาวจะมีขนาดใหญ่
- ชะคะมะ กาน้ำสำหรับต้มน้ำใส่ชา
- ภาพแขวนผนัง จะเป็นภาพวาดหรือตัวอักษรก็ได้ จะแขวนไว้ที่ “โทโคโนมะ” (เป็นส่วนที่ยกขึ้นสูงเล็กน้อย ไว้ประดับภาพแขวน หรือ วางแจกันดอกไม้ ) ในห้องชงชา
- แจกันดอกไม้ ไว้สำหรับตกแต่งดอกไม้ จะวางประดับไว้ที่ “โทโคโนมะ” เช่นกัน
แค่เห็นรายชื่อของอุปกรณ์ที่ใช้แล้ว มีเยอะมากเลยทีเดียวนะคะ แต่นอกจากพิธีการชงชาที่ดูเรียบง่ายเหมือนกับวิถีชีวิตของคนญี่ปุ่นแล้ว ยังมีความใส่ใจของผู้ชงที่มอบให้กับผู้ดื่มอีกด้วยนะคะ และถึงแม้จะพิธีการชงชาจะหาชมไม่ได้ง่าย ๆ แต่ถ้าใครได้ลองชมพิธีการชงชาของญี่ปุ่นแล้วฟ้าคิดว่าจะต้องหลงรักชาเขียวและวิถีชีวิตแบบคนญี่ปุ่นเพิ่มมากขึ้นแน่นอนค่ะ